به نقل از «قدس آنلاین»

نگاهی به زندگی و آثار فرید الدین عطار نیشابوری شاعر بزرگ ایرانی

تاریخ انتشار: ۲۵ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۱۱۶۸۲۸

زندگی نامه عطار نیشابوری

 مورخان و محققان، نام او را محمد و لقب وی را فرید الدین و کنیه‌اش را ابوحامد نوشته اند. عطار نیشابوری یکی از بهترین و مشهورترین عارفان و شاعران فارسی‌ زبان قرن ششم و هفتم هجری قمری است. عطار در سال ۵۴۰ هجری قمری در روستای کدکن نیشابور چشم به جهان گشود؛ البته برخی تولد وی را سال ۵۳۷ هجری قمری نقل کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از جزئیات کودکی و زندگی این شاعر بزرگ اطلاعات دقیقی در دست نیست.

عطار، داروسازی و داروشناسی را از پدرش آموخت و در کنار آن به کار طبابت هم پرداخت، به همین دلیل به او عطار گفته می‌شود؛ زیرا عطار به کسی می‌گویند که داروفروشی و طبابت را هم‌زمان با هم انجام دهد؛ اما پس از مدتی به‌دلیل وجود یک رویداد مهم در زندگی‌اش به عرفان روی آورد و مسیر زندگی وی برای همیشه تغییر کرد.

عطار از راه دارو فروشی و درمان بیماران، روزگار می‌گذراند و به سبب همین، برای طلب روزی به دربار پادشاهان نمی‌رفت و لب به ستایش آنان نمی‌گشود و تا آخر عمر عزت نفس و مناعت طبع و بزرگ منشی خود را حفظ کرد.

آنچه که عطار را به سمت عرفان کشانید

به صورت دقیق و مشخص معلوم نیست که عطار چگونه به عرفان روی می‌آورد اما با توجه به اشعار و آنچه که او در شعرهایش بدان اشاره کرده است معلوم می‌شود که انقلاب حال او هم در زمان پزشکی و عطاری دست داده بود و او آثاری در همان ایام پدید آورد. آنچه مسلم است عطار در اواسط عمر خود دچار تحولی روحی شده و به عرفان روی آورده است. در مورد چگونگی این انقلاب روحی داستان‌هایی وجود دارد که درستی آن‌ها از نظر تاریخی معلوم نیست. ولی معروف‌ترین آن‌ها این است که روزی عطار در دکان خود مشغول به معامله بود که درویشی به آنجا رسید و چند بار با گفتن جمله «چیزی برای خدا بدهید» از عطار کمک خواست ولی او به درویش چیزی نداد.

درویش به او گفت: ای خواجه تو چگونه می‌خواهی از دنیا بروی؟ عطار گفت: همانگونه که تو از دنیا می‌روی. درویش گفت: تو مانند من می‌توانی بمیری؟ عطار گفت: بله. درویش کاسه چوبی خود را زیر سر نهاد و با گفتن کلمه «الله» از دنیا رفت. عطار چون این را دید شدیدا منقلب گشت و از دکان خارج شد و راه زندگی خود را برای همیشه تغییر داد. او بعد از مشاهده حال درویش دست از کسب و کار کشید و به خدمت عارف رکن الدین رفت که در آن زمان عارف معروفی بود و به دست او توبه کرد و به ریاضت و مجاهدت با نفس مشغول شد و چند سال در خدمت این عارف بود.

آثار بجا مانده از عطار نیشابوری

فهرست دقیقی از آثار عطار در دست نیست. تعداد کتاب‌هایی را که به او نسبت داده اند، بیش از ۱۰۰ جلد است. در تعداد بالای آثار عطار نیشابوری تردیدی نیست. چنانچه خود او هم به این نکته اشاره داد:

ز هر در گفتم و بسیار گفتم/ چو زیر چنگ شعری راز گفتم

کسی کو چون منی را عیب جویست/ همین گوید که او بسیار گویست

اما انتساب مجموعه‌ای ۱۰۰جلدی به او هم چندان درست نیست. عطار نیشابوری در خسرو نامه از مصیبت نامه، الهی نامه، اسرار نامه، مختار نامه، مقامات طیور یا منطق الطیر، خسرو نامه، جواهر نامه و شرح القلب یاد کرده است و به قصاید، غزلیات و قطعات هم اشاره دارد. بنابراین آثار مسلم عطار را می‌توان این گونه پنداشت: مصیبت نامه، الهی نامه، اسرار نامه، مختار نامه، مقامات طیور، خسرو نامه، منطق الطیر، جواهر نامه، لسان الغیب، شرح القلب، دیوان قصاید و غزلیات.

اشعاری از عطار در مسجد جامع هرات

مسجد جامع هرات یکی از قدیمی‌ترین مساجد در افغانستان است که در دوره تیموریان به عنوان معبد ساخته شد و بعدها به مسجد تبدیل شد. در جای جای این مکان اشعار عرفانی از عارفان برزگی چون عطار خودنمایی می‌کند.

مرتضی رضوانفر، عضو هیئت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و پژوهشگر کتیبه‌های فارسی به مناسبت ۲۵ فروردین، روز بزرگداشت عطار نیشابوری، کتیبه‌ای با شعر عطار در مسجد جامع هرات در افغانستان را معرفی کرده است.

او در این متن منتشر شده ابتدا به جایگاه قدمت این مسجد که به نگین معامری هرات معروف است اشاره کرده است. در این متن آمده است:( مسجد جامع هرات را باید نگارخانۀ هنرهای اسلامی نامید؛ زیرا مجموعه‌ای است از نفیس‌ترین کاشی‌کاری، آجرکاری، سنگ‌کاری، گچ‌کاری و برخی دیگر از هنرهای اسلامی.

این مسجد مانند بسیاری از مسجدهای قدیمی به معابد ادیان پیش از خود ارتباط داده می‌شود و دلایلی مبنی بر وجود آتشکده و عبادتگاه آریاییان در مکان اولیه این مسجد ارائه شده است.

بنا به منابع مختلف، علت گسترش مسجد به شکل امروزی آن را به دانشمند بزرگ اهل ری، امام فخر رازی (۶۰۶-۵۴۴ قمری) منتسب کرده‌اند.

در بدو ورود به محوطه مسجد آنچه بسیار خودنمایی می‌کند وجود کتیبه‌ها و تزئینات معماری زیبایی است که بیشتر دارای هویت و شکل مستقلی از دیگری است.

از مهم‌ترین نکته‌های کتیبه‌های فارسی در مساجد و دیگر بناهای اسلامی استفاده از مضامین دینی و عرفانی در قالب اشعار فارسی است که مسجد جمعه هرات نیز از این موضوع مستثنی نیست.)

رضوانفر در ادامه هشدار داده است: خطری که جا دارد اینجا به آن اشاره کنم حذف تدریجی شعر فارسی از معماری مذهبی در ایران و منطقه است، در گذشته حضور شعر فارسی در معماری مذهبی در ایران و کشورهای همسایه امری حیاتی بود، که متاسفانه چندین دهه است دانسته و ندانسته از این شناسنامه و امضای هویتی دور شده‌ و با ایران‌ستیزان همراه گشته‌ایم.

پایان غم انگیز قصه عطار

آنگاه که مغولان  در سال ۶۱۸ هجری قمری مردم نیشابور را مورد تاخت و تاز قرار دادند. این شاعر آزاده به دست سربازان مغول کشته و در این شهر به خاک سپرده شد. اکنون آرامگاه عطار نیشابوری در نیشابور، کنار آرامگاه حکیم عمر خیام و در جوار امام زاده محروق قرار دارد و زیارت گاه اهل دل است.

شیخ بهایی در کتاب کشکول درباره‌ی مرگ عطار می‌نویسد:«... وقتی که خون از رگ او می‌ریخت و مرگش نزدیک شده بود، شیخ با انگشت خود از خون خود بر دیوار، این رباعی را نوشت:

در کوی تو رسم سرفرازی این است/ مستان تو را کمند بازی این است

با این همه رتبه هیچ نمی یارم گفت/ شاید که تو را بنده نوازی این است

خدابخش حکیمی-خبرنگار تحریریه جوان قدس

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: مسجد جامع هرات عطار نیشابوری هجری قمری

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۱۱۶۸۲۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

عمره گزاران ایرانی احرام پوشیدند

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، زائران عمره گزار ایرانی بعد از پنج روز اقامت در مدینه و زیارت مرقد رسول الله (ص)، ائمه بقیع و شهدای اُحد، دیشب در مسجد شجره حاضر شدند و لباس احرام بر تن کردند.

زائران کاروان کرمانشاه در مسجد شجره یکی از میقات‌های هفتگانه به نیت عمره از لباس دنیوی خارج شدند و لباس بندگی و پاکیزگی احرام را به تن کردند.

عمره گذاران در حالی به سوی کعبه راهی شدند که با گفتن تلبیه، لبیک اللهم لبیک، در فضایی معنوی و روحانی رهسپار مکه شدند.

یک کاروان از زائران استان کردستان نیز پیش‌تر راهی مکه شد و این دو کاروان نخستین کاروان‌های زائران ایرانی بعد از تعطیلی ۹ ساله عمره بودند.

مسجد شجره که مسجد ذوالحلیفه نیز نامیده می‌شود، از مساجد تاریخی منطقه مدینه است که در هشت کیلومتری جنوب غربی مسجدالنبی و در مسیر مکه قرار دارد. این مسجد، میقات کسانی است که برای عمره تمتع و عمره مفرده از مدینه به مکه می‌روند.